ที่ผ่านมา Cloud ทำให้วิธีการทำธุรกิจเปลี่ยนไปได้ ผมยกตัวอย่าง คือ Adobe Photoshop เดิมเป็นซอฟต์แวร์ขายกล่องละเป็นหมื่น คนไม่ค่อยซื้อส่วนใหญ่จะแอบไปใช้ของที่ไม่มีลิขสิทธิ์ ต่อมา Adobe เปลี่ยนบิสเนสโมเดลเป็นเอาซอฟต์แวร์ไปอยู่บนคลาวด์ ทำให้ใครที่อยากใช้ จากเดิมที่ต้องจ่ายแพง ๆ จ่ายทีเดียวจบ สามารถมาจ่ายแบบรายเดือน เป็น SAAS หรือ Software as a Service ได้

ค่าใช้จ่ายจากที่เป็นหลักหมื่นกลายมาเป็นจ่ายแค่หลักร้อยหลักพันแต่ใช้ทุกอย่างได้เหมือนเดิม คนก็คิดว่าจ่ายถูกลงมาก เขาไม่ต้องใช้ของปลอมแล้ว คนก็เริ่มหันมาจ่ายแบบถูกที่เป็นรายเดือนและจ่ายไปเรื่อย ๆ ปรากฏว่าฐานลูกค้าของ Adobe ใหญ่มากขึ้น มีคนใช้ทั่วโลก 

จากเดิมที่มีรายได้แค่ครั้งเดียว กลายเป็นมีรายได้ทุกเดือน ๆ เป็นเค้กก้อนที่ใหญ่ขึ้นและอยู่นาน จำนวนฐานลูกค้าโตมากขึ้น รายได้สะสมทบไปเรื่อย ๆ ตั้งแต่ที่ Adobe เปลี่ยนบิสเนสโมเดลเป็นคลาวด์ รายได้ของเขา All time high ทุกควอเตอร์ 

ตรงนี้อยากจะบอกว่าบางธุรกิจที่สินค้าและบริการมีคนใช้น้อยเพราะราคาแพง เป็นไปได้หรือไม่ที่จะเปลี่ยนบิสเนสโมเดลให้มาเป็นการให้เช่าแบบรายเดือน นั่นหมายถึงลูกค้าจะอยู่กับเราไปนาน ๆ เราอาจมีรายได้น้อยแต่ได้นาน เมื่อคนต้องจ่ายน้อยลงแต่คนจะใช้มากขึ้น ฐานลูกค้ามากขึ้น เมื่อรวม ๆ กันแล้วปรากฏว่ามีรายได้มากกว่าที่ขายแพงด้วยซ้ำไป

ตอนนี้เริ่มมีคนทำบิสเนสโมเดลในลักษณะนี้แล้ว เช่น Toyota เมื่อก่อนต้องซื้อรถทั้งคัน เดี๋ยวนี้มีบริการ KINTO เป็นผู้ให้บริการรถเช่าจาก Toyota คุณสามารถออกรถใหม่ เลือกรุ่นและระยะเวลาในการใช้บริการได้ ไม่ต้องจ่ายเงินดาวน์ แต่จ่ายค่าใช้บริการเท่ากันทุกเดือน เหมือนการเช่าใช้แต่ข้อดีคือหากต้องการเปลี่ยนรถก็เปลี่ยนได้เลย 

นี่คือบิสเนสโมเดลแบบใหม่จากเดิมที่จ่ายทีเดียวจบกลายเป็น Subscription Model ตรงนี้อยากให้คุณคิดดูว่าธุรกิจของคุณเป็นไปได้ไหมที่จะทำเป็น subscription จากเดิมที่ขายเครื่องจักรแพงๆ กลายมาเป็นทำสัญญาติดตั้ง ให้เช่าจ่ายเป็นรายเดือน เมื่อถึงเวลาก็เปลี่ยนเครื่องใหม่ให้ 

ทุกอย่างทำให้เป็น subscription ทั้งหมด คุณจะมีรายได้ที่มั่นคงแน่นอนทุก ๆ เดือน และข้อดีคือสามารถล็อกลูกค้าให้อยู่กับคุณได้ในระยะยาว คู่แข่งจะเข้ามาตรงนี้ได้ลำบากมาก ตรงนี้ผมว่าเป็นโมเดลที่น่าสนใจมาก

ผมมีบริษัทหนึ่งทำเกี่ยวกับเรื่องเพย์เมนต์ระบบชำระเงินออนไลน์ชื่อว่า PaySolutions.asia มีบริการแบบ subscription ด้วย เช่น หากร้านค้าอยากเก็บเงินลูกค้าเท่า ๆ กันทุกเดือน วิธีการคือคุณสมัครใช้บริการกับ PaySolutions และขอใช้บริการแบบระบบสมาชิก 

จากนั้นคุณต้องการให้ลูกค้าจ่ายแบบกี่เดือน เดือนละกี่บาท คุณก็สามารถสร้างลิงก์ขึ้นมาส่งให้ลูกค้า เมื่อลูกค้ากรอกบัตรเครดิต/เดบิตเสร็จแล้ว ระบบจะทำการตัดเงินจากบัตรเครดิต/เดบิตของลูกค้าทุกเดือนตามจำนวนที่คุณตั้งไว้ 

นั่นหมายถึงคุณจะได้เงินจากลูกค้าแน่นอนทุกเดือน ข้อดีคือคุณไม่ต้องเก็บเงินลูกค้าทีเดียวจำนวนมาก ๆ ลูกค้าบางคนไม่อยากจ่าย อยากจ่ายเป็นรายเดือน ไม่มีดอกเบี้ยเพราะเป็นการหักเงินจากบัตรเครดิต/เดบิตจำนวนเท่า ๆ กันทุกเดือน (ไม่เหมือนการผ่อนจ่าย) จึงง่ายต่อการตัดสินใจของลูกค้า

อยากให้คุณหันมามองว่าธุรกิจของคุณจะหันมาทำเป็นแบบ subscription ได้ไหม เช่น หากขายข้าวแกงก็เหมือนเป็นการผูกปิ่นโต ให้ลูกค้าจ่ายเป็นรายเดือน จ่ายแบบ pre paid ก่อนเลย จากเดิมการทำแบบ subscription นั้น SME ทำได้ยากเพราะไม่มีระบบ จะใช้รูปแบบการจ่ายเงินแบบบัตรเครดิตก็ลำบาก แต่หากใช้บริการกับ PaySolutions ก็สามารถทำได้ 

โมเดลธุรกิจที่เคยต้องจ่ายครั้งเดียวแต่มีราคาแพง ลูกค้าซื้อได้จำนวนหนึ่ง แต่หากว่าเราทำกลายเป็นรายเดือนและให้จ่ายถูกลง เราสามารถล็อกลูกค้าไว้ได้นาน ๆ ใช้บริการกับเราเป็นประจำ อยากบอกว่าวันนี้ใคร ๆ ก็มีระบบ subscription ได้

ตอนนี้เรามีเครื่องมือเต็มไปหมดเลย แต่หากเรายังทำธุรกิจแบบเดิม ๆ ไม่ใช้เครื่องมือใหม่ ๆ ยิ่งลูกค้าเองก็เปลี่ยนไปเยอะ อยากจ่ายน้อยลง อยากได้เรื่อย ๆ ไม่ต้องการความยุ่งยาก ฯลฯ อยากให้ลองตั้งคำถามดูว่า  ทำไมบิสเนสโมเดลที่ทำมาเป็นสิบ ๆ ปีอย่าง Adobe ถึงเปลี่ยน และเมื่อเปลี่ยนแล้วกลับเติบโตขึ้นอีกมากอีกด้วยซ้ำ นี่อาจเป็นคำตอบให้คุณได้ชัดเจนมากครับ